W dzisiejszym wpisie przedstawię Państwu w prosty sposób ogólne zasady ustalania przebiegu granic działek ewidencyjnych w trybie przepisów rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (EGiB).
Przepis § 36 rozporządzenia w sprawie EGiB wyraźnie reguluje zasady wykazywania przebiegu granic w ewidencji gruntów – przebieg granic działek ewidencyjnych w ewidencji wykazuje się na podstawie dokumentacji geodezyjnej, przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, sporządzonej:
1) w postępowaniu rozgraniczeniowym;
2) w celu podziału nieruchomości;
3) w postępowaniu scaleniowym i wymiany gruntów;
4) w postępowaniu dotyczącym scalenia i podziału nieruchomości;
5) na potrzeby postępowania sądowego lub administracyjnego, a następnie wykorzystanej do wydania prawomocnego orzeczenia sądowego lub ostatecznej decyzji administracyjnej;
6) przy zakładaniu, na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów, katastru nieruchomości i ewidencji gruntów i budynków;
7) przez Straż Graniczną, jeżeli dokumentacja ta określa przebieg granic państwa z dokładnością odpowiednią dla ewidencji;
8) w wyniku geodezyjnego pomiaru sytuacyjnego istniejących lub wznowionych znaków granicznych albo wyznaczonych punktów granicznych.
Natomiast w sytuacji, jeżeli brak jest dokumentacji wymienionej wyżej (t.j. w § 36 EGiB) lub jeżeli zawarte w niej dane nie są wiarygodne, dane dotyczące przebiegu granic działek ewidencyjnych pozyskuje się w wyniku geodezyjnych pomiarów terenowych lub geodezyjnych pomiarów fotogrametrycznych poprzedzonych ustaleniem przebiegu tych granic.
Dalej przepisy świadczą o tym, że o czynnościach podjętych w celu ustalenia przebiegu granic działek ewidencyjnych wykonawca zawiadamia wszystkich właścicieli oraz użytkowników wieczystych tych działek, a także osoby władające tymi działkami na zasadach samoistnego posiadania.
Przejdźmy teraz do zasadniczej kwestii, a mianowicie zasady ustalania przebiegu granic w trybie powyższego rozporządzenia. Oczywistym jest, że jeśli istnieją wiarygodne dane wynikające z postępowań wymienionych w § 36 rozporządzenia w sprawie EGiB to dane te powinny podlegać czynnościom wznowienia znaków granicznych lub wyznaczenia punktów granicznych. Niedopuszczalnym jest ustalanie przebiegu granic działek ewidencyjnych bez wcześniejszego, jednoznacznego wskazania błędów w materiałach źródłowych. Inaczej rzecz ujmując bez konkretnego wskazania niewiarygodności w dokumentacji geodezyjnej nie można przejść do czynności opisanych w § 38-39 rozporządzenia. W przeciwnym wypadku geodeta uprawniony może narazić się m.in. na postępowanie dyscyplinarne.
Wskazać należy, że dopiero po wyczerpaniu przepisu wynikającego z § 37 rozporządzenia w sprawie EGiB, t.j. w sytuacji, jeżeli brak jest dokumentacji wymienionej wyżej (t.j. w § 36 EGiB) lub jeżeli zawarte w niej dane nie są wiarygodne, dane dotyczące przebiegu granic działek ewidencyjnych pozyskuje się w wyniku geodezyjnych pomiarów terenowych lub geodezyjnych pomiarów fotogrametrycznych poprzedzonych ustaleniem przebiegu tych granic.
Kwestie ustalania przebiegu granic działek ewidencyjnych zostały unormowane w § 39 rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków w brzmieniu:
„1. Ustalenia przebiegu granic działek ewidencyjnych, w tym położenia wyznaczających je punktów granicznych, dokonuje wykonawca na podstawie zgodnych wskazań właścicieli lub użytkowników wieczystych tych działek albo osób władających tymi działkami na zasadach samoistnego posiadania, potwierdzonych ich zgodnym oświadczeniem złożonym do protokołu ustalenia przebiegu granic działek ewidencyjnych.
2. W przypadku gdy właściwe podmioty nie złożą do protokołu ustalenia przebiegu granic działek ewidencyjnych zgodnego oświadczenia, o którym mowa w ust. 1, przebieg granic działek ewidencyjnych, w tym położenie wyznaczających je punktów granicznych, ustala wykonawca według ostatniego spokojnego stanu posiadania, jeżeli ten stan posiadania nie jest sprzeczny z informacjami zawartymi w dostępnych dokumentach określających stan prawny gruntów w granicach tych działek.
3. W przypadku gdy spokojnego stanu posiadania, o którym mowa w ust. 2, nie można stwierdzić lub jest on sprzeczny z informacjami zawartymi w dostępnych dokumentach określających stan prawny gruntów, przebieg granic działek ewidencyjnych obejmujących te grunty, w tym położenie wyznaczających te granice punktów granicznych, ustala wykonawca po zbadaniu położenia znaków i śladów granicznych oraz przeprowadzeniu analizy wszelkich dostępnych dokumentów, zawierających informacje mające znaczenie w tym zakresie, w tym oświadczeń zainteresowanych podmiotów i świadków.”
Pamiętać jednocześnie należy, że podczas ustalania przebiegu granic działek ewidencyjnych trzeba mieć na uwadze strukturę kolejności. Oznacza to, że wykonywanie czynności określonych w danym punkcie może nastąpić w przypadku wyeliminowania sytuacji wynikającej z punktu poprzedniego.