W ewidencji gruntów i budynków (katastrze) funkcjonują dwa rodzaje granic: granice ujawnione uprzednio w ewidencji gruntów oraz granice ustalone według stanu prawnego nieruchomości (granice prawne). Te pierwsze zostały pomierzone podczas ustalania stanu władania przy zakładaniu ewidencji gruntów w latach 1956–1970. Nie są to granice, które wyznaczają w terenie zasięg prawa własności do nieruchomości, gdyż ustalenie ich przebiegu polegało na pomiarze stanu użytkowania na gruncie, zgodnie ze wskazaniami zainteresowanych stron, bez obowiązku okazywania dokumentów potwierdzających prawo własności, a tylko usankcjonowanych podpisem w protokole. Są to jednak granice rejestrowane i uwidocznione w operacie ewidencji gruntów i budynków. Jakość pomiaru tych granic oraz ich dokładność budzi szereg wątpliwości, w tym moich lecz cóż taki był czas i taki funkcjonował system w kraju.
Granice prawne nieruchomości natomiast to jednoznacznie określone w terenie granice, ustalone w toku postępowania geodezyjno-administracyjnego albo sadowego, zakończonego ostateczną decyzją administracyjną lub prawomocnym orzeczeniem sadowym, które zostały wydane w wyniku przeprowadzenia rozgraniczenia nieruchomości, podziału nieruchomości, scalenia i podziału nieruchomości, scalenia i wymiany gruntów, wywłaszczenia nieruchomości, jak również w wyniku innych prac geodezyjnych mających na celu założenie, aktualizację czy modernizację operatu ewidencyjnego, poprzedzonych protokolarnym ustaleniem granic nieruchomości.
Ustalenie przebiegu granic prawnych nieruchomości jest bardzo istotne z uwagi na ochronę prawa własności. Te granice określają na gruncie zasięg prawa własności w stosunku do sąsiadujących ze sobą nieruchomości.
Z moich obserwacji wynika, że część z geodetów uprawnionych niestety uznaje, że podczas podziału geodezyjnego nieruchomości czyli podziału działki w trybie ustawy o gospodarce nieruchomościami Wójt zatwierdzając projekt podziału zatwierdza również granice zewnętrzne. Nic bardziej mylnego, otóż wyobraźmy sobie najprostszy projekt podziału działki o kształcie prostokąta z linią projektową dzielącą działkę na dwie równe połowy, oznaczoną w projekcie granicą (linią) koloru czerwonego. Drodzy Czytelnicy: chcę przypomnieć tym z Państwa, którzy mają wątpliwości, że podczas podziału działki administracyjnie zatwierdzana jest wyłącznie granica projektowa – ta „czerwona”, ustalona w tym postępowaniu administracyjnym, natomiast granice zewnętrzne są tylko i wyłącznie odtwarzane z dokumentów istniejących, ustalonych lub ujawnionych w ewidencji w innych procedurach.
Przebieg granic odtwarza się na gruncie z zachowaniem odpowiednich technicznych standardów dokładnościowych na podstawie dokumentów przyjętych do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w trybie art. 39 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, czyli w procedurze wznowienia znaków granicznych lub wyznaczenia punktów granicznych.